Het programma energietransitie is volop in ontwikkeling.
In 2024 wordt een warmtestrategie opgesteld en voorgelegd aan de raad. Deze strategie geeft richting aan de warmteoplossing per wijk, actualiseert beleidsdocumenten en ontwikkelt instrumentarium en is sturend voor de uitvoeringsprojecten in Zwolle gericht op aardgasvrij verwarmen.
Daarnaast helpen we inwoners en bedrijven met besparen en zon-op-dak. Dit doen we in de clusters Duurzaam Wonen en Duurzame Werklocaties.
Het cluster Grootschalige opwek en infrastructuur richt zich op het faciliteren van projecten gericht op duurzame opwek van energie (o.a. zon, wind en groen gas).
Daarnaast faciliteren we projecten binnen het programma energietransitie of voeren we ze zelf uit. Hierbij gaat het om de prioritaire warmteprojecten in Berkum, Holtenbroek en Aalanden en het faciliteren van de bewonersinitiatieven Dieze en Assendorp. De belangrijkste focuspunten per cluster of project zijn hieronder benoemd. Warmtestrategie ten behoeve van stadsbrede warmtetransitie - Programma Aardgasvrij Zwolle vaststellen
- Warmtransitiekaart vaststellen
- Vaststellen Ontwikkelkader Warmtebedrijf
- Oprichten Warmtebedrijf
Cluster: Duurzaam Wonen
Stimuleren van energiebesparingsmaatregelen aan woningen, hiervoor wordt het Zwols Isolatieprogramma Wonen opgesteld - Ondersteunen van initiatieven van inwoners die bijdragen aan energiebesparing
- Voorkomen en verminderen van (risico op) energiearmoede, o.a. door Warm Thuis
- Verkrijgen van meer (sturings)inzicht in status en voortgang van verduurzaming van woningen en succesvolle arrangementen om te versnellen.
Cluster: Duurzame werklocaties - Actieve communicatie energieloket bedrijven en instellingen
- Opschalen smart energy hub Hessenpoort
- Werklocaties binnen de wijkaanpakken actief betrekken bij de energietransitie
- Ondersteuning van werklocaties op bedrijventerreinen met behulp van meerjaren verduurzamingsplannen voor bedrijven. Daarbij ook monitoren op voortgang en succes.
- Energiedata op orde voor werklocaties.
- Ondersteunen maatschappelijke voorzieningen in hun energie
- Samenwerking zoeken met rijk en provincie voor meekoppelkansen en financiering.
- Verkenning ontwikkeling smart energy hub bedrijventerreinen.
Cluster: Grootschalige energie-infrastructuur voor opwek - Gebiedscoöperatie Tolhuislanden heeft omgevingsvergunning aangevraagd en er volgt verdere uitwerking van de ontwikkeling Tolhuislanden
- Gebiedsverkenning in grensontkennende samenwerking met Zwartewaterland is afgerond en uitkomsten daarvan zijn imput voor een al dan niet gebiedssamenwerking richting een gebiedsbod. Dit in lijn met de aanpak van Tolhuislanden.
- Opstarten project binnen het OER-programma. Dit om duurzame energie langs Rijkwegen te realiseren samen met omliggende gemeenten voor A50 en/of A28.
- Verdere concrete uitwerking van de gemeentelijke samenwerking in ZSDZ verband.
- Verder ontwikkelen van groengas fabriek met verwerking van grootschalige meststoffen.
- Ondersteunen initiatieven van grootschalige voorzieningen en innovaties
- Communicatiestrategie grootschalige energievoorzieningen.
Projecten op wijkniveau
Proeftuin Aardgasvrije Wijken (PAW) Berkum - Eerste fase warmteketen Holtenbroek/Aa-landen
- Warmteplannen Holtenbroek / Aa-landen
- Bewonersinitiatieven Dieze/Assendorp.
TOELICHTING
Stadsbrede clusters Warmtestrategie ten behoeve van stadsbrede warmtetransitie
In 2020 is de TVW (transitievisie warmte) vastgesteld. In deze visie is voor de gebouwde omgeving van Zwolle vastgelegd welke alternatieve warmteoplossingen er zijn voor aardgas. Er is voor de verschillende woonwijken onderzocht of een collectieve (warmtenet) oplossing of individuele systemen (all electric), danwel het gebruik van duurzaam gas, zoals biogas of waterstof het meest haalbaar zijn. Voor de bedrijventerreinen is opgenomen dat maatwerk moet worden geleverd. Om de Transitievisie Warmte om te zetten- van een visie naar de uitvoering van de alternatieve warmteoplossingen wordt in 2024 het programma Zwolle Aardgasvrij opgesteld. Het programma zal bestaan uit; het doorontwikkelen van beleidsdocumenten zoals de herijking van de TVW in een warmtetransitiekaart, het creëren van instrumentarium zoals een warmtebedrijf en de doorwerking in de uitvoering van wijkuitvoeringsplan in bijvoorbeeld de wijken Holtenbroek, Aa-landen, Dieze, Assendorp en Berkum. In het programma wordt ook de koppeling gelegd met duurzaam wonen en de duurzame werklocaties. Cluster Duurzaam wonen
Dit cluster richt zich op besparen van energieverbruik bij inwoners. Hierbij stimuleren we inwoners om te besparen en we voeren soms zelf maatregelen uit zoals bij warm thuis. De werkzaamheden worden samengevat in het Zwols isolatieprogramma wonen. Dit programma leggen we begin 2024 voor aan de raad. Het Isolatieprogramma bestaat in ieder geval uit de volgende onderdelen: - Uitvoering van lokale subsidieregeling isolatie voor lage labelwoningen (in samenwerking met buurt- en wijkinitiatieven), vanuit de eerste tranche gelden van het Nationaal Isolatieprogramma (NIP);
- Het vormgeven van een aanpak voor het nemen van energiebesparende maatregelen bij complexen met een Vereniging van Eigenaren, eveneens vanuit de NIP-gelden;
- Het verder uitbreiden en intensiveren van het Energieloket als gratis en onafhankelijk informatiepunt voor inwoners en uithangbord van de Zwolse energietransitie;
- Het ondersteunen van initiatieven bij het werven, opleiden en coördineren van energiecoaches.
- Het energiearmoede project Warm Thuis Zwolle wordt in 2024 gecontinueerd. Met de middelen vanuit de SPUK zetten we in op energiebesparing en gratis isolatiemaatregelenvoor huurders en woningeigenaren. In 2023 hebbben we hier veel concrete resultaten geboekt. De exra SPUK en de gemeenteijke middelen voor energiearmoede zetten we in om, op basis van de ervaringen tot nu toe, hulp aan hiushoudens in energiearmoede verder te verstevigen en uit te breiden. Hierbij blijven we nauw samenwerken met de collega's uit het sociaal domein en verschillende maatschappelijke partners. Dit levert naast energiewinst ook winst op in het welzijn van de deelnemers. We onderzoeken in 2024 daarnaast mogelijkheden om ook de doelgroep te ondersteunen die net buiten de boot valt voor de doelgroep van Warm Thuis, maar ook niet in staat is zelf te verduurzamen.
Ook in 2024 ondersteunen wij bewonersinitiatieven en helpen hen te professionaliseren. De continuïteit is nodig om ook hun potentie waar te maken en als gelijkwaardige partner in de Energietransitie aan tafel te zitten naast de markt en overheid. Met het beschikbaar stellen van een basisfinanciering voor elk van deze initiatieven is daartoe een stap gezet. Deze is bedoeld voor de uitvoering van basisactiviteiten, zoals communicatie, organisatie van evenementen, naar gelang de behoefte van het initiatief;
We helpen daarnaast initiatieven een dienstenorganisatie/platform op te zetten ter ondersteuning van zaken als kennisontwikkeling en -verspreiding, de groei en professionalisering van bestaande initiatieven en het door samenwerking vergroten van de gezamenlijke slagkracht. Hiermee wordt de samenwerking tussen de initiatieven en de gemeente Zwolle versterkt. Eind 2023 of 2024 wordt de dienstenorganisatie/platform formeel opgericht.
In navolging van de motie ‘Inwonersinitiatieven als partner in de Energietransitie’ wordt in de loop van 2024 een meerjarig perspectief inwonersinitiatieven opgesteld. Onderdeel daarvan is een financiële doorkijk, met de nadruk op continuïteit en structurele financiering;
Tot slot onderzoeken we de waarde van sociale structuren dan wijk- en buurtinitiatieven, zoals levensbeschouwelijke- en belangenorganisaties, om energiebesparing te stimuleren. Deze organisaties zijn georganiseerd, hebben een achterban en zijn daardoor mogelijk langs deze lijn beter te bereiken. Cluster Duurzame werklocaties
Dit cluster richt zich op het stimuleren van bedrijven en maatschappelijke organisaties om energie te besparen of zon op dak te realiseren. Aangezien netcongestie grote invloed heeft op de mogelijkheden om stroom terug te leveren aan het elektriciteitsnet zetten we ook in op het aanjagen van de ontwikkeling van Smart Energy Hubs.
Concreet zetten in 2024 in op de volgende activiteiten: - We willen bereiken dat bedrijven daadwerkelijk en aantoonbaar gaan investeren in het verduurzamen van de energiehuishouding. Daarvoor stelt gemeente Zwolle een subsidie beschikbaar aan lokale uitvoeringsorganisaties, georganiseerd door en verbonden met bedrijven op het bedrijventerrein. Deze subsidie is bedoeld voor het opstellen individuele meerjarig verduurzaming plannen (MJVP’s) en het daadwerkelijk uitvoeren van duurzaamheidsmaatregelen. Bedrijven nemen hierin maatregelen om minder energie te gebruiken, panden te isoleren en energie duurzaam op te wekken.
- We hebben het bestaande energieloket voor inwoners uitgebreid met een energieloket voor bedrijven en instellingen. Dit is een gratis en onafhankelijk informatiepunt voor bedrijven en instellingen.
- In 2023 zijn voor de smart energy hub (SEH) Hessenpoort het waterstof tankpunt en de smart layer opgeleverd. In 2024 gaan we samen met partners werken aan de opschaling van de SEH Hessenpoort en het verkennen van de mogelijkheden voor de ontwikkeling van een SEH op de andere bedrijventerreinen. De ontwikkeling van een smart energy hub zien we als noodzakelijk om ondanks netcongestie op de bedrijventerreinen, bedrijventerrein toch verduurzamingsmaatregelen kunnen nemen.
- We werken in 2024 aan het ondersteunen van maatschappelijke voorzieningen zodat ze daadwerkelijk verduurzamingsmaatregelen kunnen nemen. Hiervoor zetten we het energieloket voor bedrijven en instellingen in en organiseren we kennissessies.
- Ontwikkelen van inzicht om de voortgang van het cluster Duurzame werklocaties te monitoren.
- Samen met de omgevingsdienst IJsseldelta gaan we werken om ervoor te zorgen dat bedrijven en kantoren voldoen aan de wettelijke duurzaamheidseisen die worden gesteld.
Cluster Grootschalige energie-infrastructuur voor opwek
Het cluster grootschalige opwek en infrastructuur richt zich op het faciliteren van projecten gericht op duurzame opwek van energie (oa zon, wind en groen gas). De doelstelling zijn onder andere vastgelegd in de Regionale Energie Strategie. In 2024 zetten we in op de volgende activiteiten. - In Tolhuislanden is gebiedsovereenkomst afgesloten waarin de gebiedscoöperatie een energiebod voor het gebied heeft gedaan. Voor dit bod is een omgevingsvergunning aangevraagd en deze zal door de gemeente worden beoordeeld en verwerkt.
- Daarnaast zijn in 2023 de mogelijkheden voor een extra zoekgebied wind- en zonne-energie met inwoners, buurgemeenten en lokale partners verkend. De uitkomsten van de gebiedsverkenningen worden in 2024 verwacht. Op basis van de uitkomsten van de gebiedsverkenning wordt een vervolg gegeven aan de ontwikkeling van dit energiegebied en de invulling van de samenwerking met gemeente Zwartewaterland en het gebied.
- In het OER-programma biedt het Rijk gronden aan voor de ontwikkeling van duurzame energie. Samen met aangrenzende gemeenten en het Rijk verkennen we de haalbaarheid om de rijkswegen A28 en/of de A50 te ontwikkelen aan energie corridor. In samenwerking met de RES zetten we hier actief op in.
- Voor de realisatie van de Zwolse energie-ambities in de RES zijn investeringen in het energienetwerk noodzakelijk. Dit vraagt een nauwe relatie en afstemming met Enexis, Tennet en de provincie bij de realisatie van de energie-ambities. Tegelijkertijd heeft het uitbreiden van het elektriciteitsnetwerk impact op de ruimte en kan het elektriciteitsnet beperkend zijn voor onze ambities op gebied van bijvoorbeeld duurzame mobiliteit, wonen en economie. Wij zetten gemeentebreed de al ingezette lijn voort om ook in 2024 hier regie op te voeren en dragen hierbij vanuit het programma energietransitie aan bij.
- Onderdeel van de uitwerking RES 1.0 is de verdere uitwerking van de intergemeentelijke samenwerking met de gemeenten Staphorst, Dalfsen en Zwartewaterland (ZSDZ) op het thema energie (waaronder ook biogas) netwerkcongestie of afstemming van beleid voor grootschalige voorzieningen.
- In samenwerking met de provincie en buurgemeenten worden de volgende fase van de ontwikkeling van de groengasfabriek op Hessenpoort gestart. Doel is een (maatschappelijke) tender uitzetten in de markt voor de daadwerkelijke realisatie van een groengasfabriek.
- Een ander belangrijk onderdeel is de inzet van innovatieve ontwikkelingen op gebied van energie-opslag en energieconversie, deels om ook bij netcongestieproblemen door te kunnen gaan bij bijvoorbeeld de realisatie van zonnedaken op bedrijfspanden en op parkeerterreinen.
- Mede door de ontwikkeling van nieuwe grootschalige energievoorzieningen gaat onze leefomgeving veranderen. Met een communicatieplan willen we het draagvlak voor deze voorzieningen vergroten.
Projecten op wijkniveau Project Berkum (PAW)
In Berkum wordt in 2023 de keuze gemaakt voor het alternatief voor aardgas in de wijk. Hierna wordt in 2024 een wijkuitvoeringsplan opgesteld, samen met de inwoners en woningcorporaties. Hierin wordt bepaald hoe de overstap naar een alternatief voor aardgas wordt uitgevoerd. In wijkcentrum de Weijenbelt is een projectruimte ingericht waar inwoners kunnen binnenlopen. De samenwerking met het consortium bedrijven wordt voortgezet en inwoners kunnen de PAW subsidie blijven gebruiken als extra stimulans om te verduurzamen. Eerste fase warmteketen en warmteplannen Holtenbroek en Aa-landen
In 2024 zetten we in op de doorontwikkeling van de eerste fase van de warmteketen in Holtenbroek. Dit gaat om de aansluiting van 3.000 tot 5.000 woningen op een warmtenet primair gevoed door een geothermiebron. We richten ons voor de ontwikkeling van de warmteketen op het maken van afspraken met grotere warmteafnemers in deze twee wijken (scholen, woningbouwcorporaties, gemeentelijk vastgoed) en herontwikkelingen (Zwarte Waterzone, Zwartewaterallee). De oprichting van een warmtebedrijf (zie aanpak overkoepelend) is essentieel om de afspraken met de bron en afnemers te kunnen gaan maken. Vanuit het sluiten van de keten (bron – net – afnemers) werken we toe naar de voorbereiding van de aanleg de eerste stukjes van het net. Op termijn zien we kansen om ook een deel van Dieze hierin te betrekken.
Ook de ontwikkeling van de geothermiebron zetten we door. Hiervoor doen we mee aan het Europese onderzoeksproject RESULT. In 2024 gaan we door met de technische uitwerking, de definitieve locatiekeuze, vergunningaanvragen en een SDE++-aanvraag. Met een gesloten keten kunnen we ook de subsidies t.b.v. het afdekken van de onrendabele top aanvragen. Bij positieve tussentijdse besluiten volgt in 2024 een investeringsbeslissing door het consortium voor het uitvoeren van een proefboring. Om de transitie naar aardgasloze wijken in zijn geheel te kunnen maken zijn we bezig om met inwoners een wijkuitvoeringsplan op te stellen voor Holtenbroek en Aa-landen. Deze worden als ze gereed zijn ter besluitvorming voorgelegd aan de raad. Inwonersinitiatieven Assendorp en Dieze
De initiatieven in Assendorp en Dieze ondersteunen we bij hun wens om te komen tot respectievelijk een Buurtenergieplan+ en een Wijkverbeteringsplan. Ook de initiatieven in de van gemeentewege prioritaire wijken Aa-Landen en Holtenbroek ondersteunen we, zodat zij een volwaardige rol kunnen vervullen in de totstandkoming en uitvoering van het wijkuitvoeringsplan dat wordt ontwikkeld. Programma algemeen
We continueren de lijn die de afgelopen jaren is ingezet. Programmabreed ligt de focus op steeds zorgen dat de capaciteit en organisatie goed afgestemd blijven op de ambitie en de dynamische werkelijkheid. Aandachtspunten blijven de inzet op de lobby rondom de netcongestie, communicatie en participatie en de inzet op het aantrekken van subsidies, rijks- en Europese gelden voor het programma. | 