Weerstandsvermogen en risico's

Inleiding

De paragraaf weerstandsvermogen en risicomanagement gaat over de risico’s die uitvoering van het gemeentelijk beleid met zich meebrengt. De nota weerstandsvermogen en risicomanagement 2018 is het beleidskader voor deze paragraaf. Hierin liggen de te hanteren uitgangspunten bij het opstellen van de risico-inventarisatie en de kaders voor het beoordelen van het weerstandsvermogen vast. Ook de hoogte van de algemene concernreserve is daarin opgenomen.

De gemeente Zwolle wil over voldoende middelen beschikken om onvoorziene gebeurtenissen op te vangen, zonder genoodzaakt te zijn om direct in te grijpen in de begroting en daarmee in het gemeentelijke beleid. Hiertoe wordt tweemaal per jaar geïnventariseerd welke financiële risico’s de gemeente loopt, waarvoor geen beheersmaatregelen of voorzieningen zijn getroffen en geen verzekering is afgesloten. Op basis hiervan wordt door middel van kansbepaling de benodigde weerstandscapaciteit bepaald en afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. Als normratio (= verhouding tussen de beschikbare weerstandscapaciteit en de benodigde weerstandscapaciteit) houden we 0,8 aan. Binnen de bandbreedte 0,6 tot 1,0 is geen directe actie noodzakelijk, daarbuiten wel.

De paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing geeft inzicht in:

• Het beleidskader;
• Een inventarisatie van de risico’s;
• Een inventarisatie van de benodigde en de beschikbare weerstandscapaciteit.

De beoordeling van de relatie tussen benodigd en beschikbaar weerstandscapaciteit (het weerstandsvermogen) en de voorgeschreven kengetallen (netto schuldquote, solvabiliteitsratio, grondexploitatie, structurele exploitatieruimte en belastingcapaciteit).
De inventarisatie van de risico’s heeft plaatsgevonden met augustus 2023 als peilmaand. In deze paragraaf zijn de openbare risico’s opgenomen, met een bijbehorend overzicht. In dit overzicht is ook het totaalbedrag opgenomen voor de vertrouwelijke risico’s. Risico’s die conform de WOO als vertrouwelijk zijn betiteld, zijn vertrouwelijk separaat aan de Raad beschikbaar gesteld.
De paragraaf geeft geen inzicht in het gevoerde risicomanagement. Dat is het beleid over het voorkomen, minimaliseren en beheersen van risico’s. Hieraan is binnen de diverse programma’s en afzonderlijke raadsstukken aandacht besteed.

De inventarisatie met een totaal van €59,4 miljoen aan gewogen risico's kent diverse onderdelen. Onderstaand overzicht geeft daartoe een financieel beeld.

(bedragen x €1.000)   

Ten opzichte van het voorjaar zien we naast een toename van het risicobedrag ook een verschuiving van het risicoprofiel (van midden naar hoog). Grotendeels wordt dit veroorzaakt door een toename van het risicoprofiel bij de jeugdzorg en de grondexploitaties.

Het Rijk heeft m.i.v. 2021 additionele middelen beschikbaar gesteld voor jeugdzorg maar tegelijkertijd een landelijke hervormingsagenda opgesteld die moet leiden tot besparingen op de uitgaven voor jeugdzorg bij gemeenten. Ook vanuit CAO ontwikkelingen en de mate waarin deze door het Rijk worden gecompenseerd is sprake van risico's. Er is dus veel onzekerheid over het financieel effect voor gemeenten van deze landelijke interventies.

In de gebiedsontwikkeling gerelateerde markten heerst onzekerheid en dit heeft effect op de gemeentelijke ontwikkelopgave voor wat betreft de grondexploitaties. Daarom is op onderdelen een verhoogd risico geadresseerd bij de uitvoering van de begroting.
Wat eveneens gaat spelen binnen de nieuwe gebiedsontwikkelingen, maar vooralsnog niet gekwantificeerd is ten behoeve van het gewogen risicobedrag, betreffen de afspraken rondom kostenverhaal. In de huidige marktomstandigheden duurt het proces langer tot het komen tot anterieure overeenkomsten, waardoor er sprake is van oplopende kosten. Het risico kan ontstaan dat deze oplopende kosten niet door de ontwikkelaar (volledig) worden geaccepteerd, dan wel dat de initiatiefnemer deze kosten niet wil of kan bekostigen.

Er zijn nog meerdere keuzes te maken waar de gemeente forse risico's kan gaan lopen. In afwachting op meer inzicht, moeten de risico's nog gekwantificeerd worden van ondermeer het warmtenetbedrijf.

Deze voorgenoemde situaties geeft aanleiding meer weerstandsvermogen aan te houden dan de afgesproken norm van 80%. Voorlopig houden we de beschikbare ruimte in het weerstandsvermogen aan, door uit te gaan van een weerstandsratio van 120%.