Sociaal domein

We willen dat onze inwoners zo zelfstandig mogelijk kunnen leven. Inwoners die daar ondersteuning of zorg bij nodig hebben, krijgen dat zoveel mogelijk in hun dagelijkse leven. Thuis, op school of in de wijk. Voor wie dat nodig heeft, is er zwaardere en meer gespecialiseerde zorg.
Dat begint bij wat wij de sociale basis noemen (doel 1.1.1 t/m doel 1.1.3). De sociale basis gaat om wat mensen samen doen, om de gemeenschap. Samen leven, wonen en werken en met elkaar in contact komen. Zo kunnen er relaties en contacten ontstaan tussen inwoners onderling en tussen inwoners, professionals en de gemeente.  Deze contacten dragen bij aan sociale, leefbare wijken en buurten.
In de sociale basis werken we aan drie belangrijke thema’s: sociale contacten en daginvulling, gezond en vitaal leven en kansengelijkheid. We zien dit als de randvoorwaarden voor een goed en zelfstandig leven. De meeste mensen kunnen dat zelf regelen in en met hun eigen omgeving. Ze kunnen daarbij vrij de voorzieningen gebruiken die door de gemeente of door andere organisaties geboden worden.
Als meer ondersteuning nodig is, kijkt het Sociaal wijkteam wat er nodig is (doel 1.2.1). Zij kunnen daarna zelf de inwoner ondersteunen (doel 1.2.2) en/of hulp van een gecontracteerde aanbieder inroepen (doel 1.2.3). Wat de oplossing ook is, de inwoner blijft altijd zelf in regie, de hulp is tijdelijk en erop gericht dat de inwoner zichzelf weer kan redden.
Voor inwoners die (tijdelijk) niet meer voor zichzelf kunnen zorgen, die dakloos worden of die in een onveilige situatie komen, is er opvang, verblijf elders, begeleiding en bescherming (doel 1.3.1). Dat geldt ook voor kinderen die niet meer thuis kunnen wonen. Ook hier is ons doel dat deze inwoners weer kunnen meedoen.

De gewenste beweging
Met de Hervormingsagenda hebben we de afgelopen vier jaar hard gewerkt aan het versterken van de sociale basis. Hoe beter inwoners met hun vragen terecht kunnen binnen de sociale basis, hoe minder de zwaardere vormen van ondersteuning ingezet hoeven worden. Het Sociaal wijkteam ondersteunt meer zelf. Deze ondersteuning is vaak kortdurend zodat inwoners weer mee kunnen doen. We hebben nieuwe ondersteuningsvormen waardoor mensen langer zelfstandig thuis kunnen wonen. Bij vragen om jeugdhulp kijken we naar andere oplossingen. Ook in 2024 ligt de nadruk op lichtere ondersteuning waar mogelijk en op de samenhang tussen de doelen in dit programma. Dat krijgt verder vorm in de aangescherpte Koers sociaal domein.  
De nieuwe programma-indeling van het sociaal domein helpt om de beschikbare budgetten daar in te zetten waar ze het meest effectief zijn.

Ontwikkelingen
Voor goede ondersteuning en zorg aan kwetsbare bewoners is het belangrijk dat het zorgdomein en gemeentelijk sociaal domein goed samenwerken. Deze samenwerking staat onder druk door maatschappelijke ontwikkelingen zoals vergrijzing en personeelstekorten in de zorg. We willen de zorg beter organiseren en de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid verbeteren. Daarom zijn er landelijk afspraken gemaakt.
Het Integraal Zorgakkoord (IZA) zorgt voor een betere samenwerking tussen gemeenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders, zowel lokaal als regionaal. Dat betekent een andere verdeling van rollen en taken tussen het zorgdomein en het gemeentelijk domein. Veel nadruk ligt op ondersteuning en zorg aan kwetsbare inwoners in de wijk. Het gaat ook over het versterken van het sociale domein zodat inwoners zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen en meedoen in de samenleving.  
Naast het IZA is begin 2023 het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) ondertekend. Gemeenten en Geestelijke Gezondheidsdiensten (GGD), zorgverzekeraars en het rijk zetten samen in op een gezond en actief leven met een stevige sociale basis.  
Het Rijk geeft een financiële bijdrage aan gemeenten om de doelen uit het akkoord te realiseren. Die bestaat uit één nieuwe brede specifieke uitkering (SPUK). In 2023 hebben we een plan van aanpak gemaakt waarin staat hoe we het willen aanpakken voor de periode 2023-2026.
Rijk, gemeenten en vele partners in de jeugdhulp hebben in de Landelijke Hervormingsagenda Jeugd (2023) afspraken gemaakt over verbeteringen in de jeugdzorg. De Hervormingsagenda Jeugd bevat een pakket afspraken om de jeugdzorg te verbeteren en minder kostbaar te maken.
De eerdere plannen om beschermd wonen in 2024 bij de gemeente onder te brengen (doordecentralisatie) zijn een jaar uitgesteld. Toch is in de regio IJssel-Vecht gekozen om door te gaan met de beweging van beschermd wonen naar beschermd thuis. Deze beweging zorgt voor een betere aansluiting op de lokale ondersteuning. Financieel blijft de centrumgemeente in 2024 nog verantwoordelijk voor mensen die beschermd wonen in de regio.
De Centrale Toegang (CT), waar beoordeeld wordt wie beschermd wonen nodig heeft, verschuift naar lokaal naar het Sociaal wijkteam.
Op het grensvlak van huiselijk geweld en jeugdzorg is Toekomstscenario Jeugd en gezinsbescherming ontwikkeld. Dit scenario schetst op hoofdlijnen hoe de kind- en gezinsbescherming er over 5 tot 10 jaar (2026-2031) uit zou kunnen zien. In 2022 hebben we als Regio IJsselland hier extra middelen van het Rijk voor ontvangen tot en met 2025.
De gegevensuitwisseling tussen samenwerkende partijen blijft lastig, zeker bij inwoners die van meerdere instanties hulp ontvangen. Daarom ligt er nu het Wetsvoorstel WAMS (Wet aanpak meervoudige problematiek) die knelpunten in die uitwisseling wil wegnemen. De wet moet nog worden aangenomen, de beoogde ingangsdatum is 1 juli 2024.  

Relatie met andere programma’s
Programma 1 heeft een sterke link met Programma 2 Werken aan bestaanszekerheid. Het hebben van voldoende inkomen om van te kunnen leven, voorkomt stress en draagt bij aan een goede gezondheid. Bestaanszekerheid kan veel andere problemen voorkomen of oplossen waar anders zorg en ondersteuning voor nodig zijn.
Ook met programma 6 Toekomstgerichte stad is er sprake van samenhang. Dit programma zet in op beschikbaarheid van woningen voor verschillende doelgroepen, waaronder inwoners met behoefte aan zorg of ondersteuning.
Tot slot is er een sterke verbinding met Programma 7 Vitale wijken. Dat programma zorgt dat wijken goed toegankelijk zijn, met passende woningen en goede voorzieningen waardoor mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven. Ook dragen vitale wijken bij aan elkaar ontmoeten, gezond en veilig leven en meer bewegen.

Doel 1.1.1 Sociale contacten, daginvulling

Doel 1.1.2 Vitaal en gezond

Doel 1.1.3 Gelijke kansen

Doel 1.2.1 Vraagverheldering en verwijzing passende ondersteuning

Doel 1.2.2 Kortdurende en/of laagintensieve ondersteuning

Doel 1.2.3 Langdurige en/of intensieve ondersteuning

Doel 1.3.1 Tijdelijk verblijf in een instelling

Doel 1.1.1 Sociale contacten, daginvulling

Doel 1.1.2 Vitaal en gezond

Doel 1.1.3 Gelijke kansen

Doel 1.2.1 Juiste ondersteuning

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.